W tej części bloga kolejny częsty, że ho ho teraźniejszy czas angielski. Jako, że częsty, to można wnioskować, że przydatny. Więc warto się z nim zapoznać. Ja go już dobrze znam, zatem pozwólcie, że go Wam przedstawię.
Zwą go Present Continuous i fajny jest. Ja go tam lubię. I rodzinę ma fajną. Należy bowiem do klanu czasów Continuous, powszechnie znanego z końcówki -ing. Myślę, że o niej słyszeliście. Z tego co zauważyłam, ta końcówka ma wielu fanów. Często słyszę na lekcjach jak ją dodajecie gdzie tylko się da, sądząc chyba, że to będzie bardziej „po angielsku”. Trochę tak. Ale raczej nie 😉
Więc może sprostujmy kiedy, co i jak. Kiedy to -ing i w jakim towarzystwie – czyli rozłóżmy na części budowę zdania czasu Present Continuous. Tym się zajmiemy za chwilkę. Później się dowiemy gdzie mojego kolegę Pr. Cont. (tak go czasem nazywam zdrobniale) można spotkać i kiedy go lepiej unikać (no nie zawsze da się lubić, ma swoje humory, to taka złożona osobowość) – czyli zanalizujemy zastosowanie tego czasu. Poopowiadam też trochę o jego znajomych, z kim często przebywa – czyli przedstawione będą słowa kluczowe charakterystyczne dla tego czasu.
BUDOWA ZDANIA W PRESENT CONTINUOUS
Więc końcówka -ing zaiste występuje w Present Continuous. Występuje wręcz natarczywie, bowiem jest w każdej formie zdania – w zdaniu twierdzącym, przeczącym i pytaniu. -Ing jednak nie lubi być samo. Dlatego ma zawsze z sobą towarzysza w postaci „to be”. Razem raźniej. Zatem błędem będą często powtarzane przez uczniów konstrukcje typu:
She writing an email.
Poprawna wersja powinna wyglądać tak:
She is writing an email.
WSKAZÓWKA
Nadszedł czas na pierwszą złotą wskazówkę 😊
Warto zauważyć, że nasz piękny duet: TO BE (odpowiednio odmienione) + -ING (dodane do czasownika) to skrótowo przedstawiona struktura całego klanu czasów Continuous. Zaraz Wam to udowodnię.
Present Continuous: She is working.
Past Continuous: She was working.
Future Continuous: She will be working.
Present Perfect Continuous: She has been working.
Past Perfect Continuous: She had been working.
Future Perfect Continuous: She will have been working.
Ową końcówkę dodajemy najczęściej nie zmieniając nic w czasowniku (np. stand – standing). Czasem jednak zachodzą pewne modyfikacje.
A wygląda to tak:
drive – driving (W przypadku czasowników zakończonych na „e”, właśnie to „e” usuwamy).
swim – swimming (Gdy w czasowniku mamy, patrząc od końca, spółgłoskę-samogłoskę-spółgłoskę, to ostatnią spółgłoskę podwajamy).
WSKAZÓWKA
I tu ekspresowo kolejna złota wskazówka 😊
Zasada podwajania ostatniej spółgłoski w wyrazie nie jest zarezerwowana tylko dla czasów Continuous. Występuje także przy innych zagadnieniach gramatycznych, takich jak Past Simple i stopniowaniu przymiotnika.*
Przyjrzyjmy się przykładom:
plan – planned
He planned this many years ago. (On zaplanował to wiele lat temu). – Past Simple
(Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o Past Simple, zajrzyjcie tu: LINK do Past Simple).
big – bigger
Your car is bigger than mine. (Twój samochód jest większy od mojego). – Stopniowanie przymiotnika
*Możemy też zauważyć tą regułę podczas tworzenia wyrazów, np.
sun (rzeczownik) – sunny (przymiotnik/przysłówek)
jog (czasownik) – jogger (rzeczownik)
ZDANIE TWIERDZĄCE
Jak to zatem wygląda w zdaniu twierdzącym? Spójrzcie na budowę zdania:
PODMIOT + TO BE (teraźniejsze, odmienione odpowiednio do podmiotu) + CZASOWNIK W FORMIE PODSTAWOWEJ + -ING, np.
I am dancing.
You are studying.
He/she is reading.
It is raining.
We/you/they are talking.
Paul is cooking.
The children are playing.
Jak widać, do naszego duetu dołączyły 2 osoby – podmiot i czasownik w formie podstawowej. Czyli mamy kwartet, który potrafi grać wiele gatunków muzyki anglojęzycznej. Tak jak to widać na przykładach:
POP: „Baby, can’t you see I’m calling?”. (Kochanie, czy ty nie widzisz? Wołam). – wyśpiewane przez Britney Spears w utworze „Toxic”.
JAZZ: „My mind’s racing from chasing pirates”. (Mam natłok myśli o gonieniu piratów). – wyśpiewane przez Norah Jones w utworze „Chasing Pirates”.
REGGAE: „Sun is shining, the weather is sweet, yeah”. (Słońce świeci, pogoda jest słodka, yeah). – wyśpiewane przez Boba Marleya w utworze „Sun Is Shining”.
GRUNGE: „I’m going where the cold wind blows”. (Idę tam, gdzie wieje zimny wiatr). – wyśpiewane przez Kurta Cobaina (Nirvana) w utworze „Where Did You Sleep Last Night?”.
ZDANIE PRZECZĄCE
W zdaniu przeczącym za dużo się nie zmienia. Dalej mamy tych samych bohaterów. Można wręcz powiedzieć, że wkrada się pewna monotonia. Dlatego czasownik „to be” zaczyna trochę marudzić. Jest ogólnie negatywnie nastawiony do życia i cały czas mówi „nie”😉np.
I’m not listening to you.
You aren’t helping me.
A tak bardziej na poważnie, zanalizujmy co dzieje się w budowie zdań przeczących. Więc, jedyne co się dzieje, to dodanie „NOT” do czasownika „to be”. A tak to wygląda rozłożone na elementy składowe:
PODMIOT + TO BE (teraźniejsze, odmienione odpowiednio do podmiotu) + NOT+ CZASOWNIK W FORMIE PODSTAWOWEJ + -ING, np.
I’m not reading.
You aren’t (skrót od are not) studying.
She/he isn’t (skrót od is not) cleaning.
It isn’t working.
We/you/they aren’t singing.
My mum isn’t waiting.
Hannah isn’t paying today.
PYTANIA
Nasi bohaterowie mają dość negatywizmu „to be”. Chociaż on twierdzi, że bynajmniej nie jest pesymistą. Uczy się tylko asertywności i zdecydowanego mówienia „nie”. Czuje, że jest wykorzystywany. Inni nazywają go czasownikiem posiłkowym i ciągle musi komuś pomagać. W końcu odnajdując w sobie siłę i zdając sobie sprawę z własnej wartości postanawia wprowadzić zmianę – zamienia się miejscami z dotychczasowym samcem alfa – podmiotem i staje na czele hierarchii.
I tak właśnie wygląda budowa pytań nieszczegółowych w czasie Present Continuous. Jasne? Nie? To może poniższy schemat Wam więcej rozjaśni:
PYTANIE NIESZCZEGÓŁOWE (YES/NO QUESTIONS)
TO BE (teraźniejsze, odmienione odpowiednio do podmiotu) + PODMIOT+ CZASOWNIK W FORMIE PODSTAWOWEJ + -ING, np.
Am I dancing well? Krótkie odpowiedzi (short answers)
Are you joking? Yes, I am./No,I’m not
Is/he/she listening? Yes, she is./No, she isn’t.
Is it raining?
Are we/you/they leaving?
Is the sun shining?
Are the birds singing?
PYTANIA SZCZEGÓŁOWE (WH- QUESTIONS)
Schemat pytania szczegółowego niewiele się różni. Na chwilę tylko do naszego kwartetu dołącza z pomocą słówko pytające (WH-word).
SŁÓWKO PYTAJĄCE + TO BE (teraźniejsze, odmienione odpowiednio do podmiotu) + PODMIOT+ CZASOWNIK W FORMIE PODSTAWOWEJ + -ING, np.
What are you doing?
Why is she looking at me?
Where is Harry going?
Więcej o pytaniach szczegółowych (yes/no questions) i nieszczegółowych (wh- questions) znajdziecie przy temacie Present Simple. LINK
ZASTOSOWANIE I SŁOWA/ZWROTY KLUCZOWE
Jak już wspominałam, mój kolega Present Continuous (Pr. Cont. dla przyjaciół) ma złożoną osobowość. Często szuka sensu i swojego miejsca w życiu. Dużo przeczytał i zgłębił wiele mądrości. Po wielu przemyśleniach doszedł do wniosku, że najbliższa jest mu jedna z zasad filozofii buddyjskiej – czyli skupienie się na „tu i teraz”. Czasem jednak jego „tu i teraz” mu nie wystarcza i wybiega poza chwilę obecną do szerzej pojętej teraźniejszości. Od czasu do czasu lubi też urozmaicenia w życiu, przełamanie rutyny i zmiany. Bywa, że powtarzalność tak go irytuje, że staje się trochę nieprzyjemny. Dochodzi nawet do takiej sytuacji, że niektóre czasowniki zaczynają go unikać. Ta chwiejność emocjonalna pokazuje, że nadal jednak jest na początku drogi. Powątpiewa nawet całą istotę swojego bytu, pytając: Czy ja jestem teraźniejszy czy przyszły?
Poniżej wielokontekstowość i zawiłość tego czasu przedstawiona klarownie i bez zawiłości.
Najczęstsze zastosowanie czasu Present Continuous to właśnie odnoszenie się do „tu i teraz”, czyli opisywanie chwili obecnej. Inaczej mówiąc – czynności dziejących się w trakcie mówienia bądź pisania.
Dla przykładu, używając tego czasu, zdradzę Wam dokładnie co ja robię w tej chwili, jakie jest moje „tu i teraz”.
I’m writing a blog now. (Piszę teraz bloga). (Zadziwiające, nieprawdaż?). 😉
I’m drinking coffee at the moment. (W tej chwili piję kawę).
I’m thinking. (Myślę).
I’m sitting. (Siedzę).
I’m breathing. (Oddycham).
I’m touching my desk with one leg now. (Dotykam teraz mojego biurka jedną nogą).
(Wow, jakaż ja jestem interesująca…) 😉
I’m listening to instrumental music. (Słucham muzyki instrumentalnej).
I’m having fun. 😊 (Dobrze się bawię).
SŁOWA/WYRAŻENIA KLUCZOWE
Typowe dla tego zastosowania słowa/wyrażenia kluczowe to takie, które ściągają nas do chwili obecnej, czyli:
NOW (teraz), AT THE MOMENT (w tej chwili)
WSKAZÓWKA
Złota wskazówka numer 3. 😊
Jeśli chwilę obecną uwiecznimy na obrazku lub zdjęciu, to do opisu czynności na nich przedstawionych też używamy czasu Present Continuous. To jest cenna porcja wiedzy a propos wielu egzaminów ustnych z języka angielskiego, na których zadaniem zdającego jest opis obrazka. Jest tak na przykład na egzaminie maturalnym, B2 First (dawniej FCE), B1 Advanced (dawniej CAE), C2 Proficiency (dawniej CPE), TOEIC i TELC, np.
In the picture I can see… (Kto z Was nie zaczynał matury ustnej z angielskiego w ten sposób, niech wstanie i zrobi 10 przysiadów 😉. Napomknę jednak, że to mało naturalny zwrot i ja osobiście preferuję inne – np. the picture shows/presents)…a family. There are parents with their son and daughter. The son is holding a toy. He is smiling.
(Na obrazku widzę rodzinę. Są tam rodzice z ich synem i córką. Syn trzyma zabawkę. Uśmiecha się.)
Jeśli chcecie poznać więcej cennych porad jak skutecznie zdać egzamin maturalny, B2 First (dawniej FCE), B1 Advanced (dawniej CAE), C2 Proficiency (dawniej CPE), to zapraszamy na kurs do naszej szkoły. 😊 LINK pojawi się wkrótce
Kolejne, rzadsze zastosowanie tego czasu to odnoszenie się do szerszych ram teraźniejszości, niewybiegające jednak poza swojego rodzaju chwilowość, np.
I’m reading a great book. (Czytam świetną książkę).
Jack’s watching an intriguing series. (Jack ogląda intrygujący serial).
Te czynności niekoniecznie dzieją się w chwili obecnej, ale na pewno krążą „wokół teraz”.
To zastosowanie Present Continuous obrazują bardziej słowa/wyrażenia kluczowe.
SŁOWA/WYRAŻENIA KLUCZOWE
today (dzisiaj, w dzisiejszych czasach) , these days (w tych czasach, ostatnio, obecnie), currently (obecnie, aktualnie) (plus znane już Wam now i at the moment)
Tu się znów posłużę przykładem z piosenki:
„’Cause today I swear I’m not doing anything”. (Bo przysięgam, że dzisiaj nic nie robię). Jak to zaśpiewał Bruno Mars w utworze „The Lazy Song”.
Present Continuous można też użyć do opisywania przełamywania rutyny i zmian.
Tu dobrze widać różnicę w zastosowaniu tego czasu i mojego innego dobrego kolegi – Present Simple, którego przedstawiłam Wam w pierwszej części bloga (LINK). Swoją drogą, mogę się czuć zaszczycona mając tylu przyjaciół. Czasów angielskich jest 12 i z wszystkimi się dobrze znam (chociaż niektóre chyba mnie unikają).
Przyjrzyjmy się przykładom „przełamania rutyny”:
This week I’m working in Warsaw. (W tym tygodniu pracuję w Warszawie). – Present Continuous
I normally work in Poznań. (Na co dzień pracuję w Poznaniu – w wolnym tłumaczeniu). – Present Simple
Today Jenny’s wearing a skirt. (Dziś Jenny ma ubraną spódnicę). – Present Continuous
She usually wears jeans. (Zazwyczaj nosi jeansy). – Present Simple
A teraz kilka przykładów o zmianach:
It’s getting warmer. (Ociepla się).
The sales are slowly increasing. (Sprzedaż powoli wzrasta).
Kate’s becoming more assertive. (Kate staje się bardziej asertywna).
Czy też wyśpiewane pesymistycznie przez Dana Reynoldsa (Imagine Dragons) w utworze „Wrecked”: „These days I’m becoming everything that I hate”. (Obecnie staję się wszystkim czego nienawidzę).
SŁOWA/WYRAŻENIA KLUCZOWE typowe dla tego zastosowania to znów: these days, currently
W poprzedniej części bloga pisałam Wam, że słowo always (zawsze) jest charakterystyczne dla czasu Present Simple. Otóż nie każdorazowo. Jeśli coś się powtarza zawsze i nas irytuje, możemy użyć czasu Present Continuous, żeby to wyrazić, np.
My wife is always snoring! ☹ (Moja żona zawsze chrapie).
He is always asking so many strange questions! ☹ (On zawsze zadaje tak dużo dziwnych pytań).
Przy czasie Present Simple pisałam Wam też o pewnej grupie czasowników zwanych czasownikami stanu (state verbs). Pamiętacie? Nie? Oooj…bo będę zła i zmienię się w „babę od angola”. Nie, nie. Żartuję sobie. Nie złoszczę się na Was i szczerzę mówiąc wolę nazwę „facetka od angielskiego”. 😊
Więc po krótce przypomnę i przy okazji rozszerzę Waszą wiedzę o tym zagadnieniu. Czasowniki stanu (state verbs) nie lubią się z czasami Continuous. Najczęściej nie używa się ich w tych strukturach i nawet jeśli jest kontekst typowy dla czasu Continuous, używamy analogicznego czasu Simple (np. zamiast Present Continuous stosujemy Present Simple, zamiast Past Continuous stosujemy Past Simple). Czasowniki stanu można skategoryzować (przyjmując uproszczenie) do kilku grup:
- stany umysłu (np. know, want, understand, agree, believe, doubt, prefer)
- uczucia/emocje (np. like, love, hate, dislike, detest)
- zmysły (hear, see, smell, taste, feel – w odniesieniu do zmysłu dotyku)
- posiadanie (have, own, belong, possess)
- przypuszczenie (np. guess, suppose, seem)
Dlatego nawet jeśli chcemy opisać sytuację „tu i teraz”, używamy z tymi czasownikami Present Simple, nie Present Continuous.
I want coffee now! (Present Simple)
Nie: I’m wanting coffee now! (Present Continuous)
Uczniowie często mylnie sądzą, że wystarczy „obciąć” samo -ing i budują zdania typu:
I’m want coffee now!
Otóż takie proste cięcie nie wystarczy. Używając tych czasowników, musimy stosować się do zasad odpowiedniego czasu Simple.
Ogólnie można stwierdzić, że status relacji czasowników stanu (state verbs) z czasami Continuous to: „to skomplikowane”. Albowiem czasami jednak się lubią. Na przykład czasowniki związane ze zmysłami mogą mieć bardziej aktywne znaczenie i wtedy można ich użyć z czasami Continuous, np.
I’m tasting the cake. (Próbuję ciasta). – Present Continuous
The cake tastes delicious. (Ciasto smakuje wyśmienicie). – Present Simple
I’m smelling the flowers. (Wącham kwiaty). – Present Continuous
The flowers smell wonderful. (Kwiaty pachną cudownie). – Present Simple
Podobny fenomen można zauważyć nie tylko przy czasownikach opisujących zmysły. Zwracającym uwagę przykładem jest have (mieć), który czasem zachowuje się jak czasownik stanu, a czasem nie, odbiegając wówczas od swojego podstawowego znaczenia (przyjmując bardziej aktywny wydźwięk), np.
Do you have a problem with this example? (Czy masz problem z tym przykładem?) – Present Simple (Odnoszący się tu do chwili obecnej).
I’m having breakfast. (Jem śniadanie). – Present Continuous
He’s having a shower. (On bierze prysznic). – Present Continuous
Co ciekawe (może tylko dla mnie 😉), rzadko też spotykamy sam czasownik „to be” jako główny czasownik w czasach Continuous. Zdanie: „You are being my son” brzmi co najmniej dziwnie, czyż nie? Ale „rzadko” nie jest równe „nigdy”. Na przykład zdanie: „Megan is being silly” jest jak najbardziej okej i można je przetłumaczyć jako: „Megan zachowuje się niemądrze”. Czyli w tym użyciu czasownik „to be” podkreśla chwilowość danej cechy. Megan nie zawsze jest niemądra, tylko w tej chwili się tak zachowuje.
Więc teraz podejście do wspomnianego kryzysu tożsamości Present Continuous. Jaki to czas? Teraźniejszy czy przyszły? Więc ogólnie kategoryzuje się go do czasów teraźniejszych i takie zastosowanie jest najczęstsze. Jest też jednak możliwe użycie tej struktury w odniesieniu do przyszłości. Dla Polaka nie powinno to być nic dziwnego. My też czasem używamy czasu teraźniejszego w takim kontekście, np.
W piątek lecę do Paryża.
Jutro idę do babci.
Analogicznie po angielsku można powiedzieć:
I’m flying to Paris on Friday.
I’m visiting my grandma tomorrow.
Słowem, które przydałoby się zapamiętać a propos tego zastosowania jest „arrangement” (ustalenie, plan). Kiedy mamy coś ustalone, poczyniliśmy jakieś kroki w kierunku planowanego zdarzenia w przyszłości, to możemy wtedy użyć Present Continuous do opisu przyszłych czynności.
Przeanalizujmy jeszcze raz nasze przykłady:
I’m flying to Paris on Friday. (Mam już zarezerwowane bilety. Wiem o której lecę i skąd).
I’m visiting my grandma tomorrow. (Babcia już o tym wie i już piecze ciasto).
To tyle o moim dobrym kumplu Pr. Cont. Czujecie, że Wy też go trochę znacie i rozumiecie zawiłości jego charakteru? Mam nadzieję, że tak. Jeśli go od razu nie polubiliście, to polecam się z nim spotkać w rozmowie. Może to być konwersacja np. z samym sobą, odkrywanie swojego „tu i teraz”, poprzez nazywanie na głos (lub w myślach) co robicie w danej chwili. Innym sposobem jest zapisanie się na kurs do naszej szkoły i porozmawianie w bardziej naturalny sposób z jednym z naszych przesympatycznych lektorów. (Tu możecie ich poznać: https://ilikeenglish.pl/nasz-zespol/ 😊 Możecie też obznajomić się z Present Continuous robiąc ćwiczenia online (także do pobrania w PDF). LINK
Autor
Autorem tekstu jest Celina Korniej.
Zapraszamy do zapoznania się książką autorstwa Celiny Grammar & Speaking Upgrade (wersja papierowa i e-book – z możliwością drukowania). Znajdziecie tam gramatykę w kapsułce – krótka i klarowna teoria. To doskonałe materiały do wykorzystania na zajęciach, wprowadzające całą podstawową gramatykę języka angielskiego w ćwiczenia komunikacyjne. Idealne dla dorosłych uczniów. Zaciekawieni? Odwiedźcie stronę https://www.grammarspeaking.com aby uzyskać więcej informacji i darmowe materiały.
Zapoznaj się z profilem Celiny i innych naszych nauczycieli tutaj.
